Sân khấu rất đẹp và nghệ thuật

Từ khi còn nhỏ tôi đa được dạy nhạc vàng là uỷ mị, kém cỏi; mọi văn hoá phẩm thời Pháp thuộc và thời trước 75 đều độc hại, xấu xa. Nhưng mẹ tôi, cựu nữ sinh trường Trưng Vương, vẫn thỉnh thoảng ngân nga vài bài nhạc thời tuổi trẻ của bà mà sau này tôi mới biết là của Đoàn Chuẩn, Văn Cao hay Hoàng Giác… Nhưng hễ có khách là bà im bặt và dặn tôi không được kể lại với ai. Những bài hát này cứ tự nhiên ghi vào trí nhớ của tôi nên đôi khi tôi cũng ngâm nga. Bố tôi lo ngại có lúc đã mắng: “Bố thấy con có vẻ hợp với nhạc vàng quá đấy, không hay đâu”. Tôi không dám cãi nhưng không quên được. Rồi tôi cũng chờ được đến thời Đổi mới để được nghe những bài hát lén lút nghe từng câu thời xưa được trình bày trên sân khấu tôi bất giác khẽ hát theo, làm người bên cạnh cứ tưởng tôi người Sài Gòn vì dân Bắc ở tuổi tôi không ai biết đến những bài ấy. Hoá ra bố đúng, tôi và nhạc vàng có duyên tiền định rồi.

Tôi biết đến Khánh Ly lần đầu vào năm 1978, khi tôi đến thăm chị bạn là giáo viên trường Đại học Sư phạm HN trong khu tập thể của trường. Khi tôi và chị đang men trên lối mòn trơn nhẫy sau mưa để ra máy nước, từ dưới mái nhà lụp xụp vút lên một điệu nhạc khác lạ hẳn với những nhạc phổ biến thời đó:

“Ngày mai em đi

Biển nhớ tên em gọi về

Gọi hồn liễu rũ lê thê

Gọi bờ cát trắng đêm khuya…”

Nốt nhạc liêu trai, lời hát mơ màng đã làm tôi bối rối, đảo lộn mọi nguyên tắc thẩm mỹ của tôi thời ấy. Chị bạn bảo tôi: anh bạn mới vào Sài Gòn ra cho băng nhạc này. Bíết là nhạc vàng nhưng nghe hay quá, giọng hát cũng rất lạ nữa.

Khánh Ly và Nguyễn Ánh 9

Sau này tôi mới biết đó là băng Sơn ca 7 của Trịnh Công Sơn do Khánh Ly, giọng hát “hồng nhan tri kỷ” của ông. Từ đấy tôi bắt đầu đi sưu tầm mọi bài hát, băng nhạc có thể tìm được của 2 người nói riêng và nhạc cũ của Sài Gòn nói chung. Tôi mê mệt Phạm Duy, Ngô Thuỵ Miên, Vũ Thành An, Phạm Thành Chương. .. đắm đuối với tiếng hát Lệ Thu, Thanh Lan, Tuấn Ngọc, Thanh Tuyền… nhưng Trịnh Công Sơn và Khánh Ly vẫn luôn giữ một vị trí đặc biệt trong lòng tôi, nhất là khi nghe những giai thoại về Khánh Ly chân đất hát trong những đêm nhạc Da Vàng của Trịnh Công Sơn khi ông trốn lính. Rồi niềm hâm mộ ấy biến thành nỗi khát khao được trực tiếp gặp họ bằng xương bằng thịt. Tôi đi xem show của TCS khắp Việt Nam và đã nhiều lần nghe ông hát hay nói chuyện, đã có bản nhạc với chữ ký của ông. Nhưng Khánh Ly thì vẫn quá xa vời, cả về không gian và ý thức hệ. Qua băng PBN được biết bà vẫn còn hát rất hay và trong những ca sĩ hải ngoại, bà vẫn là một tượng đài cả về tài năng và nhân cách. Nhưng bao ca sĩ hải ngoại như Elvis Phương, Đức Huy, Tuấn Ngọc, Khánh Hà, Thanh Tuyền, Chế Linh, thậm chí cả Phạm Duy cũng đã về mà bà vẫn chưa thây đâu. Tuổi bà đã cao, không biết còn ca hát được bao lâu nữa… Tôi đã nghĩ, vậy tôi sẽ tìm thông tin để cố qua Mỹ vào thời gian có show của bà đi coi một lần cho thỏa mãn thì đúng lúc đó có tin bà về.

Sau liveshow đầu tiên quá thành công, khán giả bất ngờ trước một KHánh Ly với giọng hát không réo rắt như xưa nhưng vẫn rất đầy đặn và chín chắn. Đặc biệt, tấm lòng nghiêm cẩn với nghệ thuật, sự trân trọng khán giả của bà đã làm những bài hát của bà đi vào lòng người theo một cách mà không ai khác làm được.

Hôm nay trời mưa rất to, nhìn khán giả nối đuôi nhau lội mưa đến Trung tâm Hội nghị Quốc gia để chờ được tái ngộ với bà, tôi chợt nhớ lại 36 năm trước đây, với tôi bà chỉ là một khái niệm. Bao nhiều năm sau đó, bà chỉ là một ảo ảnh xa vời mà có lẽ đến chết tôi cũng không chạm tay tới được. Nhưng hôm nay bà đã trở thành sự thật bằng xương bằng thịt trước mắt tôi, chúng tôi được nghe bà hát, được chia sẻ với những giãi bày của bà, được nhìn bà đi xuống dưới sân khấu tự tay tặng những bông hoa sen thơm ngát cho khán giả…

Những gì không thể đã trở thành có thể… Mong rằng

“Rừng núi dang tay nối lại biển xa

Ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà

Mặt đất bao la anh em ta về gặp nhau

Mừng như bão cát quay cuồng trời rộng

Bàn tay ta nắm nối tròn một vòng Việt Nam”

Ước mơ dù có hão huyền đến đâu cũng đừng nản lòng, nếu kiên trì sẽ có ngày ước mơ thành hiện thực. Nhạc sĩ TCS từng viết:“Đừng tuyệt vọng, em ơi đừng tuyệt vọng…” cơ mà!

Em ơi, Hà nội phố

Khánh Ly tặng hoa khán giả